JĘZYK POLSKI IV ORTOGRAFIA
PISOWNIA WYRAZÓW WIELKĄ LITERĄ
Wielką literą piszemy:
- imiona i nazwiska np.: Jan Brzechwa
- imiona nadawane zwierzętom np.: Pies Azor, kot Burek
- przydomki, pseudonimy i przezwiska ludzi np.: król Bolesław Chrobry
- tytuły książek, wierszy, piosenek np.: Książka czeka
- tytuły filmów oraz programów radiowych i telewizyjnych np.: Familiada
- tytuły dzieł sztuki np.: Płonąca żyrafa
PISOWNIA „nie” Z RÓŻNYMI CZĘŚCIAMI MOWY
ŁĄCZNIE
Z rzeczownikami, przymiotnikami i przysłówkami,
np.: nieprzyjaciel, niewola, niecierpliwość, niegrzeczny, nieśmiały, niewielki, niedobrze, niespokojnie, niechętnie.
ROZDZIELNIE
Z czasownikami np.: nie pracuje, nie pomyślałem, nie będzie, nie mówić.
Pisownia wyrazów z „ch” i „h”
Kiedy piszemy „ch”?
- Gdy wymienia się na „sz”, np.: mucha – muszka, suchy – susza, pycha – pyszny, piechur - pieszo
- na końcu wyrazu np.: groch, puch, dach, piach, strach, brzuch, na ulicach
- po literze „s” np.: schładzać, schody, schab
- w większości wyrazów, gdy na nic się nie wymienia np.: chemia, zachwyt, machać, chaos, chaber, chmura, chwalipięta, chustka, chwila, chrypka
Pisownia wyrazów z „rz” i „ż”
Kiedy piszemy „rz”?
- Gdy wymienia się na „r”, np.: dworze – dwór, lekarz – lekarstwo, wzorzysty – wzór, morze - morski
- po spółgłoskach: b, p, d, t, g, k, ch, j, w, np.: brzeg, drzwi, krzak, wrzask, dojrzewać
Wyjątki to wyrazy: kształt, bukszpan, pszenica, pszczoła, wszyscy, gżegżółka, Pszczyna
- w wyrazach rodzaju męskiego zakończonych na: -mistrz, -mierz, -arz, -erz, np.: sztukmistrz, krokomierz, pisarz, kołnierz
Wyjątki to: garaż, pejzaż, bandaż, papież, bagaż, makijaż
- w niektórych wyrazach, mimo że nie wymienia się na „r”, np.: młynarz, kucharz, kołnierz, nietoperz, harcerz, wodomierz, zegarmistrz
Pisownia wyrazów z „ó” i „u”
Kiedy piszemy „ó”?
- Gdy wymienia się na „o”, „e” lub „a” np.: wół - woły, niósł – niesie, powrót – powracać
- W wyrazach zakończonych na: „-ów”, „-ówka”, „-ówna” np.: młynarzówna, żarówka, Kraków, złotówka, Zającówna
Wyjątki to: wsuwka, skuwka, zasuwka
- W niektórych wyrazach, mimo, że nie wymienia się na „o”, „e”, „a” np.: mózg, góra, chór, ogórek, wiewiórka, córka